Miesiąc: listopad 2018

Wystawa czasowa – “Wojna która zmieniła Europę”

Dwa strzały które dziewiętnastoletni student Gawriło Princip oddał 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie do następcy tronu austro – węgierskiego arcyksięcia  Franciszka Ferdynanda rozpętały największy znany ówczesnym ludziom konflikt zbrojny, wojna która przez cztery lata swego trwania pochłonęła blisko 9,5 miliona ofiar, całkowicie zmieniła Europę i świat a także dała wolność i niepodległość Polsce.

Europejski porządek ukształtowany sto lat wcześniej w czasie Kongresu Wiedeńskiego i gwarantowany istnieniem „Świętego Przymierza” Austrii, Prus i Rosji,  na początku XX wieku chwiał się w posadach.  Rewolucja przemysłowa jaka dokonała się w XIX wieku pchnęła europejskie mocarstwa poszukujące surowców naturalnych i rynków zbytu na swoje produkty na drogę imperializmu i podbojów kolonialnych. Równoczesny wzrost nastrojów nacjonalistycznych w wielu państwach oraz powstanie zjednoczonej Rzeszy Niemieckiej spowodowało rozpad dawnych sojuszy i wykształcenie się dwóch wrogich sobie układów  – powstałego w roku 1882 Trójprzymierza w skład którego wchodziło Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Włoch i Cesarstwo Austro – Węgier oraz Trójporozumienia zwanego także Ententą, powstałego w roku 1097 i łączącego sojuszem Wielką Brytanię, Francję i Rosję.  Te dwa główne bloki polityczno – militarne połączone siecią sojuszy z innymi państwami Europy stanęły naprzeciw siebie, a zamach w Sarajewie okazał się świetnym i długo oczekiwanym pretekstem do rozpoczęcia wojny. Austro – Węgry uznając władze Serbii za odpowiedzialne za zamach wystosowały do nich ultimatum którego niespełnienie doprowadziło 28 lipca 1914 roku do wypowiedzenia wojny. Fakt ten spowodował uruchomienie „efektu domina”, wywołanego skomplikowanym systemem sojuszy międzynarodowych a w jego efekcie do 12 sierpnia większość państw europejskich znalazła się w stanie wojny.

Wystawa czasowa: „Wojna która zmieniła Europę”

Czas ekspozycji: listopad 2018 – marzec 2019 r .

Miejsce ekspozycji: Dwór z Drogini – Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec

Scenariusz i realizacja: Marcin Koziołek

Eksponaty ze zbiorów:

Muzeum w Rybniku,

Muzeum Historii Fotografii w Krakowie

Zbiorów prywatnych Lucjana Siewiorka i Liwiusza Marca

Współpraca: Mirosław Grzywnowicz

Wystawa czasowa – “Szopki krakowskie”

Po raz pierwszy konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską zorganizowano w 1937 roku. Inicjatorem konkursu był Jerzy Dobrzycki ówczesny kierownik Biura Propagandy Artystycznej przy zarządzie Miejskim w Krakowie. Od 1946 roku organizacją tego przedsięwzięcia, wpisanego w 2014 roku na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego,  zajmuje się Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.

Szopka krakowska to smukła, wielopoziomowa, wieżowa i bogato zdobiona konstrukcja, zrobiona z lekkich, nietrwałych materiałów. Charakteryzuje się ona, zwłaszcza obecnie, nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, fantazyjnie przetworzonych i połączonych. Szopka ma służyć za godne miejsce przedstawienia wielkiej tajemnicy Narodzin Syna Bożego. Powstała w XIX-wiecznym Krakowie, daleko odbiega od wszystkiego, co stworzyła w tej dziedzinie nie tylko Europa, ale i cały świat.

Prace konkursowe oceniane są  pod względem nawiązania do tradycji (kanonu), architektury, kolorystyki, lalek, elementów ruchomych, nowatorstwa, dekoracyjności i ogólnego wrażenia estetycznego. Konstruktorzy szopek do ich budowy stosują głównie drewno, tekturę, papier, szkło, folię aluminiową w różnych kolorach i odcieniach. Do innowacyjnych materiałów używanych w konstrukcji czy w tworzeniu postaci należą stal, modelina, tworzywa, gips, czy też włóczka. Dzięki zastosowaniu  przewodów elektrycznych, żarówek, pozytywek z melodiami, silników elektrycznych, przekładni, przegubów i wałów, szopki „ożywają”.

„Szopka jest ludzkim listem do Boga, komentarzem do jego dzieła, próba metaforycznego opowiedzenia mu, kim jesteśmy (…) jak widzimy świat.”

Wśród eksponatów zgromadzonych w Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec znajduje się kolekcja szopek krakowskich. W roku 2018 ten niezwykły zbiór został powiększony o kolejne trzy obiekty. Realizacja zadania była możliwa dzięki dofinansowaniu  uzyskanemu w ramach programu Kolekcje muzealne 2018 ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W kolekcji wygiełzowskiego muzeum znajdują się szopki autorstwa uznanych szopkarzy takich jak Witold Głuch, Stanisław Malik, Bronisław Pęcik, Stanisław Paczyński, Roman Woźniak i nowo pozyskane Tadeusza Gillerta.

Tadeusz Gillert urodził się w 1932 r. w Krakowie i obecnie jest jednym z najstarszych żyjących twórców szopek krakowskich. Ukończył wyższe studia na AGH i pracował w kopalni rud cynku i ołowiu „Trzebionka” w Trzebini. Równie mocno co z Krakowem związany jest z Krzeszowicami gdzie był jednym z inicjatorów powstania Grupy Plastycznej „Zdrój”. W dziedzinie szopkarstwa był samoukiem a swoje pierwsze dzieło wykonał w 1941 r. Jak pisze o jego pracach Anna Szałapak  (etnograf, etnolog, doktor nauk humanistycznych , piosenkarka, wykonawczyni poezji śpiewanej) wyróżniają się one malarskością, co można wytłumaczyć tym, iż jedną z jego pasji jest malarstwo olejne. Ciekawa jest kolorystyka jego prac, szczególnie zestawienie koloru szafirowego z zielenią i czerwienią.

Swoją pasją zaraził synów i wnuki, a także uczestników zajęć, którym prezentował arkana powstawania szopki krakowskiej. Wykonał ponad 100 szopek, które znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz muzealnych w kraju i za granicą. Jego szopki były wielokrotnie nagradzane. W 2008 roku otrzymał  nagrodę im. Z. i R. Reinfussów za całokształt twórczości a w 2017 roku został odznaczony przez Ministra Glińskiego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Na wystawie czasowej SZOPKI KRAKOWSKIE oprócz dzieł Tadeusza Gillerta można zobaczyć kilkanaście szopek ze zbiorów Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec.

Wystawa czasowa: „Szopki krakowskie”

Czas ekspozycji: 30 listopada 2018 – 1 lutego 2019r .

Miejsce ekspozycji: Dwór z Drogini – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec

Scenariusz i realizacja: Agnieszka Oczkowska

Współpraca: Mirosław Grzywnowicz, Piotr Skórkiewicz

Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach programu Kolekcje Muzealne 2018